بررسی رابطه آموزش مهارت زندگی درکاهش اختلاف کارگر وکارفرما

مهارت های زندگی امروزه علی رغم ایجاد تغییرات عمیق فرهنگی و تغییر در شیوه های زندگی، بسیاری از افراد دررویارویی با مسایل زندگی فاقد تواناییهای لازم واساسی هستندوهمین امر آنان را در مواجهه با مسایل و مشکلات زندگی روزمره آسیب پذیر کرده است. پژوهشهای بی شمار نشان داده اند که بسیاری ازمشکلات بهداشتی و اختلالات روانی_ عاطفی ریشه های روانی _ اجتماعی دارد که حل آنها به تواناییهای روانی_ اجتماعی نیاز دارد .تواناییهای روانی _ اجتماعی عبارتند از گروهی ازتواناییها که فرد را برای مقابله موثر و پرداختن به کشمکش ها و موقعیت های زندگی یاری میکند. این توانایی ها فرد را قادر می سازد تا در ارتباط با سایر انسانها، جامعه، فرهنگ و محیط خودمثبت و سازگارانه عمل کرده وسلامت روانی خود را تامین کند.همه انسانها به شیوه خاص خود به مسایل پاسخ می دهند، برخی هنگام روبرو شدن بامشکلات می کوشند با ارزیابی درست و منطقی موقعیت و با استفاده از راهبردهایی مانند مسئله گشایی، تفکر مثبت و استفاده موثر از سیستمهای حمایتی با موقعیت مقابله نمایند. در مقابل برخی دیگر به جای مقابله سازگارانه با مسایل، سعی می کنند به روش های مختلف مانند پناه بر دن به الکل،مواد مخدر و سایر راهبردهای ناکارآمد از رویارویی با مشکلات اجتناب کنند . بنابراین انسانهابرای مقابله سازگارانه با استرس ها، موقعیت های مختلف و تعارض های زندگی به کارکردهایی نیازدارند که آنان را در کسب این تواناییها تجهیز نماید. این کارکردها بسیار زیربنایی بوده و در فرآیندتحول شکل می گیرند. کارکردهایی نظیر شناخت ها، عواطف و رفتارها که در غالب ساختارهای مانند عزت نفس، خود کارآمدی، حل مسئله، مقابله و مهارتهای اجتماعی تجلی می یابند و با نا م آموزش مهارت های زندگی شناخته شده و می توان آن ها را فرا گرفت.مهارت های زندگی، توانایی های روانی – اجتماعی برای رفتار انطباقی و موثر هستند که افرادرا قادر می سازد تا به طور موثری با مقتضیات و چالش های زندگی روزمره مقابله کنند ( دهستانی 1389) . اهمیت مهارت های زندگی در سلامت روانی رشد انسان در زمینه های روانی ، اجتماعی ، جسمانی ، جنسی ، شغلی ، شناختی ، خود ، اخلاقی و عاطفی صورت می گیرد . هر یک از زمینه ها نیازمند مهارت و توانایی می باشد . در واقع می توان گفت که تکامل مراحل رشدی وابسته به مهارت و برتری در مهارت های زندگی است . زمانی که افراد مهارتهای زندگی اساسی را کسب نمایند در عملکرد بهینه خود پیشرفت می کند . آموزش مهارت های زندگی نقش اساسی را در بهداشت روانی ایفا می کند و البته زمانی که در یک مقطع رشدی مناسبی ارائه شود نقش برجسته تری خواهد داشت . به طور یقین می توان گفت که بسیاری از نوروز ها و سایکوزها ناشی از نقص در رشد مهارت های زندگی اساسی است . در واقع آموزش مهارت های زندگی نقش درمانی دارد ( گتینز ، گازدا ، داردن ، ?996 ) . همانگونه که بروکز ( ?984 ) اشاره کرده است رویکرد مهارت های زندگی یک چهارچوب سازمان یافته ای را برای مراکز مشاوره و بهداشت روانی فراهم می کند و یک عنصر آموزشی کلیدی و مهم برای مدارس ابتدائی و دبیرستان می باشد . بنابراین رویکرد مهارت های زندگی برای بسیاری از موقعیت ها و موضوعات متنوع و گوناگون کاربرد عملی دارد . به طوری که مجموعه وسیعی از تحقیقات و پیشینه تئوریکی و نظری از اثر بخشی و کاربرد پذیری رویکرد مهارت های زندگی جهت ملاحظات مشاوره ای بهداشت روانی حمایت میکنند . بسیاری از محققان رویکردی را مورد توجه قرار داده اند که مبتنی بر آموزش مهارت ها از قبیل ارتباطات بین فردی ، خود کنترلی ، کنترل استرس و خشم ، آرامش سازی،تعییم هدف، تصمیم گیری و حفظ بهداشت و سلامتی کامل و مناسب می باشد . این آموزش از طریق تکنیک هایی مانند الگوبرداری و تمرین رفتاری میسر می گردد . آموزش این مهارتها برای بهبود توانایی حل مسأله ، استدلال اخلاقی کنترل خشم و روابط بین فردی ، مجرمان و بزهکاران کاربرد دارد . ایجاد چنین مهارت هایی به نوجوانان این امکان را می دهد که روابط بین فردی برقرار کنند ، توانایی مقابله باتغییرات محیطی مداوم راکسب کنندوبه افزایش سطح عزت نفس دست یابند ( دنیشو ودیگران ،?983به نقل از محمد خانی ) . پول و ایوانز ( ?988 ) به نقل از کلینگمن ( ?988 ) نظرات نوجوانان استرالیایی را در مورد اهمیت مهارت های زندگی مورد بررسی قرار دادند . آنان اهمیت مهارت های زندگی را در زمینه های گوناگون مانند پیشرفت شغلی ، آموزش ، استقلال ، روابط بین فردی ، تسهیل تعاملات اجتماعی ، آگاهی در مورد مشاغل ، تنظیم درآمد ، مسئولیت پذیری فردی و اجتماعی ، برنامه ریزی ، تصمیم گیری ، آگاهی از علایق و نیازها و نگرانی ها و مشغله های فکری ، موثر می دانند . در مطالعه ای نیز که توسط کلینگمن ( ?988 ) انجام گرفت اهمیت مهارت های زندگی در زمنیه هایی مانند برقراری ارتباط صمیمانه ، مسائل تحصیلی و شغلی ، رفتارهای خود تخریبی ، چاقی ، زندگی اجتماعی و بهداشت توسط نوجوانان دانش آموز ، اثر بخش تلقی گردید . در واقع این موارد ، نگرانی های آنان بود که امید داشتند از طریق آموزش مهارت های زندگی کمبودها و نقص ها جبران شوند و به پیشرفت نائل شوند . آموزش مهارت های زندگی با ارتقاء بهداشت روانی و آمادگی رفتاری ، فرد را به رفتاری سالم واجتماعی مجهز می کند . مفهوم آمادگی رفتاری به سه عامل بستگی دارد : توانایی روانی ـ اجتماعی فرد که با یادگیری و تمرین مهارت های زندگی ایجاد می شود. احساس کفایت و کارآمدی فرد در زمینه مهارت های زندگی قصد و تمایل به اجرای مهارتها فرض بر این است که برای دست یافتن به رفتارهای سالم بهداشتی و پیشگیری ، دردرجه ا ول بایدبرسلامت روانی وآمادگی رفتاری فرد اثر گذاشت . به این منظور ، برنامه آموزش مهارتهای زندگی باید به صورت مداخله دراز مدت انجام شود . مداخله های کوتاه مدت مثلاً مداخله های چند هفته ای ، آثار کوتاه مدت بر بهداشت روانی دارند . مداخله های کمی طولانی تر ، مثلاً مداخله های چند ماهه ، بر سلامت روان ، مهارتها و تمایلات رفتاری ، احساس خودکارامدی و کفایت اثر می گذارند . تنها از مداخله های طولانی یعنی مداخله های که چند سال به طول می انجامد ، انتظار می رود که سلامت روان را بهبود بخشند و برآمادگی رفتاری اثر گذارند و در نتیجه در رفتارهای سالم در رفتارهای اجتماعی ایجاد نمایند ( محمد خانی ، ?3??) . بنابراین با توجه به مطالب فوق برنامه آموزش مهارت های زندگی در یک برنامه مداخله ای کوتاه مدت منجر به بروز تغییراتی در دانش و نگرش و بهبود سطح بهداشت روان خواهد شد ، برنامه های یک ساله در عملکرد تحصیلی و آمادگی های رفتاری ، تغییراتی ایجاد می کند ، در حالی که اجرای طولانی مدت اینگونه برنامه ها مثلاً یک برنامه سه ساله منجر به بروز تغییرات معنی دار در رفتار سلامت و رفتارهای اجتماعی خواهد گردید (همان منبع) . سیر تحولات روابط کار اولین آثار مفهوم روابط کار که تعریف اجمالی آن مطالعه و شناخت مشکلات موجود در روابط بین کارکنان و کارفرمایان (مدیران) و ارائه و اجرای طرح هایی برای رفع آن است را نه بر طبق مفهوم امروزی، بلکه با شکل ابتدایی تر، می توان در زمانی حدود پانصد هزار سال قبل جستجو کرد (عراقی، حقوق کار ????) . برای شناخت تحولات روابط کار، ابتدا به تحولات آن در دوران قبل از انقلاب صنعتی و پس از آن اشاره می شود: الف) قبل از انقلاب صنعتی شاید اولین آثار تنظیم روابط کار را بتوان به کار حمورابی در سال ???? سال قبل از میلاد در بابل نسبت داد که به تعیین فهرست دستمزدها و حداقل های آن اقدام کرد (صفائیه، تاریخچه مطالعه کار، ???? ص ??) .پس از آن مفهوم غنی و گسترده روابط کار در زمان هخامنشیان قابل ذکر است که برای کارگران، قرارداد کار کتبی تنظیم می شد و نوعی نظام دستمزد وجود داشت که در آن طبقه بندی مشاغل، پرداخت حقوق مساوی برای کار مساوی، عدم تفاوت بین کارگر زن و مرد، حداقل سن کار (?? سال) و پاداش یا عیدی پیش بینی شده بود. به علاوه در روابط کارفرما (دولتی و خصوصی) عدالت استخدامی، تسهیم منافع بین کارگران و کارفرمایان و مشارکت اعمال می شد (بشارت، سیر اندیشه های اداری ،????) .از نظر اسلام نیز هر مقوله مادی وسیله ای است برای نیل به یک نتیجه اخلاقی که رضای خالق و مصلحت جامعه بشری است. هر عملی باید به خیر محض و جوهر تقوی نظر داشته باشد. بنابراین در هر تفکر و عملی، کرامت انسانی اصل و هدف است (ظهوری، ?3?8) . به طور کلی حقوق اسلام در مورد کار انسان، دیدی وسیع تر از حقوق کار در معنای مصطلح دارد و احکام آن منحصر به کارگران تنها نیست؛ بلکه کار کلیه طبقات جامعه را در بر می گیرد. در هر حال غیر از هدف تأمین حقوق کسانی که کار می کنند، نتیجه آن کار را برای جامعه نیز در نظر می گیرد. مطالعه در احکام و دستورات اسلامی نشان می دهد که تنها مالکیتی از نظر اسلام معتبر است که نتیجه کار و فعالیت انسان باشد (لیس للانسان الا ما سعی) . نظام روابط صنعتی در تنظیم روابط صنعتی با توجه به رشد و تغییرات فزاینده ای که هر روزه در ابعاد مختلف آن پدید می آید و تأثیر عوامل متعدد و گوناگون بر نحوهء شکل گیری و سازمان دهی روابط صنعتی،داشتن یک نگرش نظام گرا و سیستمی نسبت به اجزای درونی و بیرونی روابط صنعتی در سطح سازمان،حرفه،صنعت و ملی می تواند در تحلیل درست و استقرار روابط کاری مناسب در محیطهای صنعتی کمک موثّر بنماید. براساس نگرش سیستمی هر مجموعه از اجزای وابسته به هم که در ارتباط متقابل بوده و در عین حال بر محیط خود تأثیر گذاشته و تأثیر می پذیرند تشکیل شده است.همچنین سیستمها را مرزهایی از محیط اطرافشان جدا می سازند.بر این اساس سیستم بسته دارای مرزهای نفوذناپذیر است و حال آن که سیستم باز مرزهای نفوذ پذیری بین خود محیط و سایر سیستمها دارد..سیستم روابط صنعتی نیز به عنوان یک سیستم باز تلقی می شود که با محیط خود و سایر سیستمها و عوامل در ارتباط است.منتهی هریک از نظریه پردازان روابط صنعتی تعریف و تحلیل متفاوتی از عوامل موثّر بر سیستم ارائه نموده اند ( همان منبع ) . در این قسمت به منظور روشن شدن تفکّر سیستمی در مباحث روابط صنعتی نظریه هایی را مورد بررسی قرار می دهیم: ?-نظریه سیستم روابط صنعی دانلپ دانلپ از اوّلین کسانی است که واژه ی سیستم را در روابط صنعتی به کار برده است و سیستم روابط صنعتی تحت تأثیر سه گروه از متغیرها قرار می گیرد که عبارتند از: الف)افراد بازیگر سیستم: افرادی هستند که در این سیستم به نحوی از انحاء اختلاف داشته و فعالیت می کنند و شامل سلسله مراتب مدیریت و سرپرستی،کارگران و سازمانهای کارگری می شوند. ب)عوامل محیطی:افراد بازیگر سیستم در محیطی فعالیت می کنند که ویژگیهای مشخصات عمدهء آن عبارتند از: ?-ویژگیهای فن آورانه: نحوهء ارتباط مدیریت و کارکنان،مسائل مربوط به سرپرستی،مشخصات نیروی کار و قوانین و مقررات همگی تحت تأثیر مسائل فن آورانه قرار دارند. ?-شرایط اقتصادی: در این خصوص شرایط رقابت کامل، موقعیت انحصاری،درجهء آزادی در پرداخت دستمزد و نحوهء تعیین قیمت در صنایع انحصاری و نظایر اینها در شکل گیری سیستم روابط صنعتی موثّرند. 3-نحوهء توزیع قدرت در جامعه: چگونگی توزیع و استقرار قدرت در یک جامعه بر سیستم روابط صنعتی موثر است،مانند تسلّط یک گروه نظامی،حاکمیت یک گروه مذهبی،وجود حکومت مستعمراتی،حکومت استبدادی و غیره. ج)ایدئولوژی: عبارت است از مجموعهء عقاید و باورهایی که موضع و نقش هر یک از افرادی را که در سیستم روابط صنعتی دخالت دارند نسبت به افراد دیگر مشخص می نماید. با توجّه به تأثیری که هریک از متغیرهای سه گانه فوق بر یکدیگر و نهایتا بر روابط صنعتی می گذارند باعث بروز یک دسته عملیات و کنش و واکنشها در نظام روابط صنعتی می شود که عبارتند از:پیمانهای دسته جمعی کار،وضع قوانین و حکمیت های عرفی و قضایی.حاصل این عملیات و روابط،قوانین و مقرّرات مربوط به روابط کار است که در نتیجهء تعامل بین کلیه اجزای درونی و بیرونی سیستم روابط صنعتی به وجود می آید ( میرسپاسی،?36?) . هرچند نظریهء دانلپ گامی مهم در استفاده از نگرش سیستمی در روابط صنعتی پدید آورد،ولی انتقاداتی نیز به نظریهء وی صورت گرفته است که عبارتند از: ?-در سلسله مراتب پیشنهادی از طرف دانلپ نقش صاحبان صنایع و سرمایه که باید همراه مدیریت آورده می شد نادیده گرفته شده است،در صورتی که این افراد می توانند تأثیری بسزای بر عملکرد سیستم روابط صنعتی داشته باشند. ?-این نظریه به جای افراد و ویژگیهای آنها،نقشها را مورد تأکید قرار داده است و متغیرهای رفتاری مانند انگیزه های انسانی،عقاید و رفتارها فراموش شده است. 3-این نظریه یک نظریهء ایستا و محافظه کارانه است.بدین معنی که روابط صنعتی را طبیعتا ثابت و مرتب فرض کرده است؛و لذا نباید طوری وانمود شود که از قبل سیستم روابط صنعتی مستلزم گرایش زیاد به سوی ثبات است. ?-نظریهء سیستم روابط صنعتی از نظر وود و دیگران براساس این نظریه عوامل موثّر بر فرآیند کاری سیستم روابط صنعتی شامل موارد زیر است . ?-عوامل محیطی:تمامی عوامل فرهنگی،اجتماعی،سیاسی،قانونی، ساختار اقتصادی،شرایط بازار و فن آوری را شامل می شود و اینها به عنوان زمینه های سیستم روابط صنعتی محسوب می گردند و بین آنها تأثیر متقابل وجود دارد و به طور موثّری بر روابط و فرآیند کاری مفید واقع می شوند. ?-سلسله مراتب سازمانی مدیریت:شامل نقشها و نگرشهای افرادی است که به عنوان مدیر،حافظ منافع صاحبان سرمایه و حق مالکیت کارفرمایان در سیستم روابط صنعتی فعالیت می کنند و بر فرآیند قانون گذاری و تولید تأثیر می گذارند. 3-سلسله مراتب سازمانی کارکنان:شامل نقشها و نگرشهای افرادی است که به عنوان مستخدم و شاغل در سیستم روابط صنعتی مشغول فعّالیتند. .بدین ترتیب فرآیند کاری سیستم روابط صنعتی از فشار و قدرت عوامل محیطی،سلسله مراتب مدیریت و کارکنان و همچنین سیستم فعال تولید متأثر است.و در صورت بروز ایراد و مشکل دوباره از طریق سیستم بازخور جهت اصلاح و تجدید نظر به فرآیند قانون گذاری ارجاع داده می شود تا مقرّرات جدید متناسب با نیازهای سیستم جهت ایجاد نظم و کنترل در فرآیند تولید تصویب شوند.البته نظم و کنترل در سیستم امری نسبی است و به طور مطلق مدّ نظر نیست ( رحیم نیا،?3?6) . فصل سوم در این فصل ابتدا به روش پژوهش ، جامعه آماری ،نمونه وروش نمونه گیری پرداخته شده است وسپس شرح ابزار آزمون های مورد استفاده دراین پژوهش واعتبار وروایی آنها وشیوه گردآوری وتجزیه وتحلیل اطلاعات بیان شده است. ?روش پژوهش دراین تحقیق ازروش توصیفی استفاده شده است.هدف تحقیق توصیفی توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است.اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفا برای شناخت بیشتر شرایط موجود بایاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد (سرمد وهمکاران ،?3?8 ) . در این تحقیق به توصیف ومطالعه آنچه هست پرداخته شده است یعنی هدف این تحقیق بررسی تأثیر آموزش مهارت زندگی درکاهش اختلاف کارگر وکارفرماست. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی است .واژه بررسی پیمایشی یا زمینه یابی غالبا برای توصیف تحقیق بکار می رود که درآن از پرسشنامه یا مصاحبه استفاده می شود.هدف یک تحقیق زمینه یابی استفاده از پرسشنامه یا مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات از مشارکت کنندگان درتحقیق است این اطلاعات درمورد ویژگی ها ، تجارب ودیدگاههای آنان می باشد که به منظور تعمیم یافتن یافته های جامعه ای که نمونه از آن انتخاب شده صورت می پذیرد ( گال و همکاران ، 1386) . یک مطالعه توصیف چگونگی وضع موجود را تعیین و گزارش می کند ( خاکی ، 138? ) . تحقیق پیمایشی برای توزیع ویژگی های یک جامعه آماری بکار می رود . ?.جامعه آماری با توجه به اینکه آموزش مهارت زندگی در کارگاهها وشرکتهای تحت شمول قانونکار این شهرستان تنها دردوشرکت ،از جمله شرکت ایران خودرو وشرکت پیشرو پلیمر اجراء شده است.لذا جامعه مورد پژوهش ، کلیه کارگران شرکت ایران خودرو و شرکت پیشرو پلیمرشهرستان بابل حدود پانصد نفر می باشد. 3.حجم نمونه آماری وشیوه نمونه گیری حجم نمونه مورد مطالعه دراین تحقیق با توجه به اینکه آموزش مهارت زندگی در کارگاهها وشرکتهای تحت شمول قانونکار این شهرستان تنها دردوشرکت از جمله شرکت ایران خودرو وشرکت پیشرو پلیمر اجراء شد. ازبین پانصد نفر کارگرشصت نفر که مهارت زندگی راآموزش دیدند بعنوان گروه آموزش دیده وشصت نفرهم گروه آموزش ندیده بصورت تصادفی ساده بعنوان نمونه موردمطالعه انتخاب شدند.روش نمونه گیری بدلیل دسترسی آسان آزمودنیها ،روش سهل الوصول یادسترسی آسان می باشد (گال ،گال ،بورگ ،1384) . درروش نمونه گیری آسان ودر دسترس از نمونه هایی که براحتی در دسترس است استفاده می شود . به منظور بررسی تأثیر آموزش مهارت زندگی بر کاهش اختلاف کارگر وکارفرما از بین مدیران وسرپرستان دوشرکت مذکور از ده نفرآنها بصورت هدفنمد مصاحبه شد . 4.ابزار گردآوری داده ها بدون شک یکی از اساسی ترین بخش هر تحقیقی ابزار گردآوری داده است که می تواند تأثیر اساسی بر نتایج تحقیق بگذارد.استفاده از ابزار این امکان را به ما می دهد که داده ها را گردآوری کنیم همچنین نتیجه تحقیق نیز مستقیما به ابزار گردآوری داده ها بر می گردد. لذا باانتخاب تدوین وشیوه های بکارگیری ابزار گردآوری داده ها می تواند نتایج تحقیق را تحت تأثیر قراردهد.دراین تحقیق در بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته مهارت زندگی و در بخش کیفی از مصاحبه ساختاری استفاده شده است الف )پرسشنامه محقق ساخته مهارت زندگی که دارای سی سوال می باشند از مدل ساده ? مقیاس لیکرت مخالفم، کاملا مخالفم، بی نظر، موافقم، کاملا موافقم به ترتیب نمره 1تا? را به خود اختصاص داده اند استفاده شده است. که سوالات به ترتیب از یک تا شش به شاخص مهارت خودآگاهی وسوالات هفت تا دوازده شاخص مهارت ارتباط موثر، سوالات سیزده تا هجده شاخص مهارت تصمیم گیری، سوالات نوزده تا بیست وچهار شاخص مهارت کنترل هیجان، وسوالات بیست وچهارتاسی به شاخص کنترل استرس مربوط می شود. پرسشنامه ها برای دو گروه ساخته شده است . پرسشنامه ای برای گروه آموزش دیده ، بدین منظور تنظیم شد تا مشخص شود آموزش مهارت زندگی تا چه میزان در برخورداری کارکنان از این مهارت موثر بوده است. وهمینطور پرسشنامه ای برای گروهی آموزش ندیده بدین منظور تنظیم شد که مشخص شود این افراد تا چه میزان از این مهارت برخوردارند. ب ) دربخش کیفی نیز از مصاحبه ساختاریافته استفاده شد از ده نفر از مدیران وسرپرستان مصاحبه شد واز هر کدام پنج سوال پرسیده شد. هر یک از این ابزار گردآوری داده ها مزایا ومعایبی دارند لذا استفاده صحیح و به موقع ار هر یک از ابزارهای گردآوری داده ها ما را درنتایج بهتر تحقیق یاری می رساند. لذا دراین پژوهش از پرسشنامه به دلیل سهولت اجرا واز طرف دیگر به دلیل تعمیم پذیری نتایج پژوهش استفاده می شود.دراین پژوهش به منظور گردآوری داده ها از مصاحبه نیز استفاده شده است مصاحبه یکی ار ابزارهای جمع آوری داده ها محسوب می شود. مصاحبه دو مزیت اساسی نسبت به پرسشنامه دارد. یکی اینکه پرسشنامه نمی تواند بطور عمیق در دیدگاه واحساسات پاسخ دهندگان نفوذ نماید همچنین به محض توزیع پرسشنامه انجام اصلاح و تغییر سوالات ممکن نیست ولو اینکه سوالات برای بعضی از پاسخ دهندگان مبهم باشد. ولی چنین مشکلاتی در مصاحبه وجود ندارد ( گال وهمکاران ،1386) .از نظر سرمد وهمکاران (1384) این ابزار گردآوری اطلاعات ،امکان برقراری تماس مستقیم با مصاحبه شونده را فراهم می آورد وبا کمک آن می توان به ارزیابی عمیق ادراک ها،نگرش ها ،علایق و آرزوهای مصاحبه شونده پرداخت .از سوی دیگر مصاحبه ابزاری است که امکان بررسی موضوعات پیچیده پیگیری پاسخ ها یا پیدا کردن علل آن واطمینان یافتن ازسوال از سوی آزمودنی ها رافراهم می سازد. اعتقاد بر این است که در مصاحبه بسیاری از حالت ها وعکس العمل های آزمودنی فاش شده ومی توان به مقاومت مصاحبه شونده در برابر برخی سوالات پی برد. پرسش های شفاهی مصاحبه در گرو پاسخ های شفاهی مشارکت کنندگان درتحقیق است .معمولا به صورت فردی انجام می گیرد.مصاحبه را می توان به سه دسته :سازمان یافته ،سازمان نیافته ،نیمه سازمان یافته تقسیم کرد. دراین پژوهش از مصاحبه ساختاریافته جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است. ?.تدوین پرسشنامه ومتن مصاحبه پس از استفاده از منابع متعدد مولفه های مهارت زندگی در این پژوهش با تأیید اساتید راهنما ومشاور به تدوین پرسشنامه پرداخته شده است. 6.روایی وپایایی ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ومصاحبه باید از همان معیار اعتبار وپایایی سایر روشهای جمع آوری اطلاعات درتحقیقات آموزشی برخوردار باشند ( گال وهمکاران ،1386) .لذا دراین فسمت سعی بر این است تا نحوه تعیین روایی وپایایی ابزار گردآوری داده ها توضیح داده شود. ?. روایی وپایایی پرسشنامه روایی این ابزار بدین صورت بدست آمده که ابتدا به تأیید اساتید هیأت علمی راهنما ومشاور رسیده وهمچنین جهت تحکیم آن از اعضای هیأت علمی و صاحب نظران دراین حوزه مطالعاتی نظر خواهی شده است. جهت پایایی نیز از ضریب آلفای کرانباخ از طریق نرم افزار spss استفاده شده است .پرسشنامه گروه آموزش دیده با ضریب 8?? و پرسشنامه گروه آموزش ندیدهبا ضریب?9? برآورد شده است . بنابراین می توان گفت که پرسشنامه ها ازاعتبار کافی برخوردارند. 8. روایی وپایایی مصاحبه روش تعیین روایی مصاحبه دراین پژوهش همانند پرسشنامه بوده است .به عبارت دیگر با توجه به مولفه های پژوهش ? سوال طراحی گردید وبه تأیید اعضای هیأت علمی اساتید راهنما ومشاور رسید. 9.شیوه گردآوری داده ها درگردآوری داده هادر بخش کمی داده های این پژوهش از طریق اجرای گروهی دو تن از کارکنان شرکتها انجام شد. پس از ارائه توضیحی کوتاه به منظور جلب همکاری بیشتر کارگران درباره نحوه پر کردن پرسشنامه راهنمایی لازم ارائه شد.پرسشنامه مهارت زندگی بین شصت نفر از کارگرانی که آموزش دیدند وشصت نفر ازکارگرانی که آموزش ندیدند توزیع گردید. دربخش کیفی پژوهش حاضرنیز پس از انتخاب موارد بررسی وپس ازتدوین نهایی متن مصاحبه تعیین وقت قبلی از مدیران وسرپرستان شرکتهای ایران خودرو وپیشرو پلیمر مصاحبه ای از آنان بعمل آمد باتوجه به پاسخ های مصاحبه شوندگان ازطریق سوالات مصاحبه توضیحات بیشتری از آنان خواسته شد.ضمن اینکه مصاحبه صورت گرفته 3?دقیقه بود وپاسخ ها یاداشت برداری شده وپس از آن به صورت ذره ذره به جهت استناد ،نقل قول ها بر روی کاغذ پیاده سازی شد. 1?. شیوه تجزیه وتحلیل داده ها پرسشنامه محقق ساخته مهارت زندگی گروه آموزش دیده ، شامل سی سوال با طیف پنج درجه ای لیکرت مخالفم، کاملا مخالفم، بی نظر، موافقم، کاملا موافقم به ترتیب نمره 1تا? را به خود اختصاص داده اند مورد استفاده قرارگرفته است .همچنین درپرسشنامه محقق ساخته مهارت زندگی گروه آموزش ندیده نیز شامل سی سوال با طیف پنج درجه ای لیکرت مخالفم، کاملا مخالفم، بی نظر، موافقم، کاملا موافقم به ترتیب نمره 1تا? را به خود اختصاص داده اند مورد استفاده قرارگرفته است پاسخ سوالات یک شاخص باهم جمع گردید وشاخص مورد نظر ساخته شده است. مهارت هایی که دراین پژوهش مورد نظر است عبارت است از: سوالات یک تا شش مهارت خودآگاهی ، سوالات هفت تا دوازده مهارت مهارت ارتباط موثر، سوالات سیزده تا هجده مهارت تصمیم گیری، سوالات نوزده تا بیست وچهار مهارت کنترل هیجان ، سوالات بیست وپنج تا سی مهارت کنترل استرس، دراین پژوهش از این طریق شاخص های مورد نظر ساخته شده است و قبل از پاسخ دادن به سوالات پژوهش آزمون نرمالیتی کالمو گروف اسمیرونوف بعمل آمده است ونتایج نشان دهنده آن است که داده ها نرمال می باشند . اگر داده ها نرمال باشند از آزمون پارامتری استفاده می کنیم درغیر این صورت از آزمون نا پارامتری استفاده می گردد. پس از جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه ها، عملیات کد گذاری صورت گرفت وبا ایجاد یک فایل درنرم افزار spss اطلاعات جمع آوری شد و رایانه با استفاده از نرم افزار مذکور، آزمون تی به کار برده شد .از آنجا که میانگین، شاخص مناسبی برای تعیین تفاوت بین گروه های نمونه است ودر این طرح مقیاس اندازه گیری، فاصله ای وحجم نمونه کم است وگروه های مورد مطالعه دو گروه می باشد (نجفی زند وشریفی ، 13?6 ، سرمد ، بازرگان ،حجازی ، 138?) ، بنابراین برای تعیین معنا داربودن نمونه ها ، آزمون تی مناسب است. با استفاده ازآزمون تی مستقل بین آزمودنی های دو گروه مشخص می شود که آیا تفاوت معناداری بین میانگین دو گروه وجود دارد؟ وهمچنین به منظور تعیین میزان اثر گداری متغیر های مستقل ( خودآگاهی , ارتباط موثر , تصمیم گیری , کنترل استرس , کنترل هیجان ) بر متعیر وابسته ( کاهش اختلاف کارگر و کارفرما ) از رگرسیون استفاده شد. 11. شیوه تجزیه وتحلیل داده های مصاحبه برای تجزیه وتحلیل داده های کیفی حاصل از مصاحبه ابتدا داده های مصاحبه روی کاغذ پیاده شد وسپس بر اساس محور مصاحبه درخانه های ماتریس ها جای داده شدند. سپس جهت تجزیه وتحلیل آن از روش استقرایی استفاده شد . به این معنی که ذره دره بدون برداشت اولیه در داده ها جستجو صورت گرفت براساس استقراء ( استنباط ) از داده ها حاصل شد .بحث ونتیجه گیری روان شناسان در دهه های اخیر ، در بررسی اختلالات رفتاری و انحرافات اجتماعی به این نتیجه دست یافتند که بسیاری از اختلالات و آسیب ها در ناتوانی افراد در تحلیل صحیح و مناسب ازخود وموقعیت خویش ، عدم احساس کنترل و کفایت شخصی جهت رویارویی با موقعیت های دشوار و عدم آمادگی برای حل مشکلات و مسایل زندگی به شیوه ی مناسب ریشه دارد .بنابراین با توجه به تغییرات وپیچیدگی های روز افزون جامعه و گسترش روابط اجتماعی ، آماده سازی افراد به خصوص نسل جوان ، جهت رویارویی با موقعیت های دشوار ، امری ضروری به نظر می رسد.در همین راستا ، روان شناسان با حمایت سازمانهای ملی و بین المللی ، جهت پیشگیری از بیماریهای روانی و نابهنجاری های اجتماعی ، آموزش مهارت های زندگی را در سراسر جهان آغاز نموده اند . در این پژوهش نقش آموزش مهارت زندگی در کاهش اختلاف کارگر وکارفرما بررسی شد .باتوجه به یافته های بدست آمده از پژوهش حاضر که در فصل گذشته به تفضیل بیان شد ، در این فصل ضمن مرور فرضیه ها ، تلاش می شود تا درمورد ارتباط نتایج حاصل ار این پژوهش با سایر پژوهشهای انجام شده بحث ونتیجه گیری شود. فرضیه اول بیان می کند تفاوت معنا داری بین میانگین نمرات خود آگاهی در بین گروه آموزش دیده و آموزش ندیده وجود دارد یافته های بدست آمده از پژوهش حاضر ، تأثیرمثبت آموزش مهارت خودآگاهی بر گروه آموزش دیده را نشان می دهد که با نتایج پژوهش آلبرتین وهمکارانش (?99?) که اثر مثبت آموزش مهارت زندگی بر کارگران درآفریقای جنوبی در زمینه های گوناگون را نشان می دهد هماهنگ است.در پژوهش مذکورمهمترین ویژگی گروه آزمایشی ، مربوط به توانایی آنان درکنترل مسائل ومشکلات، انگیزش درمورد کار مثبت وفعال درجهت توانایی شان درداشتن نقش فعال درزندگی ومقابله بهتر با شرایط زندگی وتغییر مثبت درتوانایی آنان دراحساس مسئولیت فردی واجتماعی بود.نتایج این تحقیقات حاکی از آن بود که گروه آزمایش نسبت به جنبه های شناختی درروابط شان با دیگران بینش وآگاهی بدست آورند ومیزان احترام به خود واطمینان به خود درآنها افزایش یافت وبه خود پنداره مثبت دست یافتند؛مسئولیت پذیری فردی، برنامه ریزی برای آینده وتوانایی تفکر انتقادی درآنها افزایش یافت (کادیش وهمکاران ، به نقل از گلابیان،?38?) آلبرتین ودیگران (????) به این نتیجه دست یافته اندکه آموزش مهارتهای زندگی موجب افزایش نقش فعال درزندگی،مسولیت پذیری درمحیط شغلی،برنامه ریزی برای آینده وتوانایی تفکرانتقادی،می شودوهمچنین یافته های بدست آمده از این پژوهش ، مبنی بر تأثیر مثبت آموزش مهارت خودآگاهی بر گروه آموزش دیده یافته های اشجمن،زیپورالویومیرا (????) را که درپژوهشی تاثیرآموزش مهارتهای زندگی رابرارتقای عزت نفس وادراک معلمان ازمحیط کاررا موردبررسی قرار داد تأیید می کند اشجمن،زیپورالویومیرا در یافت که آموزش مهارتهای زندگی منجربه بهبود ادراک ازمحیط کاروارتقای میزان عزت نفس معلمان شده است . درتحقیقی که توسط وردی (1383) انجام شد، تأثیر آموزش مهارت زندگی بر ابراز وجود، عزت نفس مسئولیت پذیری دانش آموزان دختر سال اول متوسطه ناحیه یک اهواز مورد بررسی قرارگرفت .نشان داد که:آموزش مهارت زندگی بر سلامت عمومی ، عزت نفس وخودابرازی دانش آموزان تأثیر مثبت داشته وموجب افزایش معنادار هر کدام ازمتغیرها شده است . که نتایج تحقیق حاضر با این یافته ها هماهنگ است .درتحقیق حاضر نیز نشان می دهدکارگرانی که آموزش مهارت خودآگاهی دیدند نسبت به کارگرانی که آموزش ندیدند به حقوق ومسئولیت خود آگاهی بیشتری داشتند . مهارت خودآگاهی به فرد کمک می کند تا اعتماد به نفس خود را افزایش دهد و نقاط ضعف وقوت خود را بشناسد وحقوق ومسئولیت خود نیز آگا هی یافته و همچنین نگاه مثبت به خود ودیگران داشته باشد. این مهارت سبب می شود فرد بیشتربر محیط خود تسلط یابد . در تحقیق حاضر نیزبا با توجه باینکه سهم اثر گذاری متغیر های مستقل در پیش بینی متغیر وابسته ، توسط بتا سنجیده می شود و معادله رگرسیون نیز حاکی از آن است که مهارت خود آگاهی سهم اثر گذاری در پیش بینی متغیر وابسته دارند.وهمچنین تفاوت معنا داری بین میانگین نمرات خود آگاهی در بین گروه آموزش دیده و آموزش ندیده وجود دارد می توان گفت که آموزش مهارت خودآگاهی درکاهش اختلاف کارگر وکارفرما موثر است . فرضیه دوم : بیان می کند که تفاوت معنا داری بین میانگین نمرات ارتباط موثر در بین گروه آموزش دیده و آموزش ندیده وجود دارد یافته های بدست آمده از پژوهش حاضر ، تأثیرمثبت آموزش مهارت ارتباط موثر بر گروه آموزش دیده را نشان می دهد که با نتایج پژوهش بوب لاولیر وهمکاران (??1?) درارتباط بامهارت ارتباطی موردنیاز دانشجویان کارشناسی ارشد انجام دادند هماهنگ است. که این مهارت ها به طور چشمگیری باعث افزایش اعتماد به نفس وارتباط بادیگران وانعطاف پذیرشدن درآنان می گردد . یافته های بدست آمده از پژوهش حاضر گفته های کئوگ، بوند، وفلکس من را نیز تأیید می کند . کئوگ، بوند، وفلکس من (???6) درپژوهشی ، به بررسی اثربخشی آموزش مدیریت استرس برپیشرفت تحصیلی وسلامت روان دانش آموزان پرداختند ونتایج نشان داد که هم کارکرد تحصیلی وهم سلامت روان دانش آموزان گروه آزمایش، درمقایسه با گروه گواه افزایش یافت . در این پژوهش افزایش مهارتهای ارتباطی گروه آموزش دیده نسبت به گروه آموزش ندیده دال بر تأیید گفته های کئوگ، بوند، وفلکس من می باشد . همچنین فورنریس،دانیش واسکات (????) نشان دادندکه آموزش مهارتهای زندگی نظیرمهارت حل مسأله وارتباطات موثرتواناییهارابرای حل مشکل واستفادهموثرازحمایتهای اجتماعی آنهاافزایش میدهد ( خلعتبری، عزیزی حقیقی،?39?) .که نتایج تحقیق حاضر نیز برآن منطبق است .یافته های بدست آمده ازپژوهش حاضرمبنی بر تأثیرآموزش مهارت ارتباط موثر بر کاهش اختلاف کارگر وکارفرمایافته های ده بزرگی?3?3،را که درتحقیق خود اثربخشی آموزش مهارتهای اجتماعی درسازگاری بیماران اسکیزوفرنی بررسی نمود تأیید میکند . ده بزرگی به این واقعیت اشاره کردکه آموزش مهارتهای اجتماعی ازفنونی ترکیب شده است که به افرادبرای کسب روابط بین فردی معنی دار،ارتباط صحیح وروشن،ارزیابی درست ازخودوپاداش دادن به رفتارهای انطباقی خودکمک می کند. نتایج نشان دادکه آموزش مهارتهای اجتماعیدرتغییروضعیت ودرمان اسکیزوفرنی،رفع اضطراب اجتماعی وایجادرفتاراجتماعی،بزهکاری،عقب ماندگی ذهنی وافسردگی موثربوده است . همچنین ده بزرگی درتحقیق خودنتیجه گرفت که روابط اجتماعی درگروه آزمایش به طورمعنی داری افزایش یافته واین مهارتهابه زندگی روزمره تعمیم داده شده بود . دام باگن وکریمیت (????) درپژوهشی آموزش مهارتهای اجتماعی ودرمان رفتاری-شناختی رابراضطراب اجتماعی مطالعه کرد.آزمودنیهاکه به وسیله ی آیتم هایی مضطرب اجتماعی تشخیص داده شده بودند،دریک گروه آموزش مهارتهای اجتماعی وارتباطی ودرگروهی دیگربرروی آزمودنیهادرمان رفتاری-شناختی انجام گرفت.نتایج نشان دادکه هم آموزش مهارتهای اجتماعی وهم درمان رفتاری-شناختی دردرمان اضطراب اجتماعی نقش دارند . که با نتایج تحقیق حاضر نیز با آن منطبق است ، زیرا یافته های تحقیق حا کی از آن است که کارگران آموزش دیده مهارت ارتباطی موثر تری نسبت به کارگرانی که آموزشی دراین زمینه ندیده بودند ، نشان داده اند .مهارت ارتباط موثر به فرد کمک می کند تا بتواند کلامی یا غیر کلامی و مناسب با فرهنگ جامعه ،موقعیت خود را بیان نماید. بدین معنی که فرد بتواند نظرات، عقاید، خواسته ها، نیازهای خود را ابزار و به هنگام نیاز بتواند از دیگران درخواست کمک و راهنمایی نماید. مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران و همچنین رفع نیاز دیگران در موقع ضروری از عوامل مهم یک رابطه سالم است. این مهارت به ما می آموزد که چگونه دیگران را از احساس و نیازهای خود آگاه سازیم تا ضمن بدست آوردن خواسته های خود طرف مقابل نیز احساس رضایت نماید. دربرنامه آموزش داده شده ، آموزش مهارت ارتباط موثر فرد را قادر می سازد مهارت کلامی وغیر کلامی موثری داشته باشد وبر کمرویی خود بیشتر غلبه نماید و احساسات دیگران رانیز بهتر درک نماید و خواسته های نا معقول را نپذیرد. در پژوهش حاضر ، کارگرانی که آموزش دیدند با شرکت دراین دوره آموزشی با مهارت ارتباطی موثر آشنا شدند مهارت ارتباطی موثرتری نسبت به کارگرانی که آموزش ندیده نشان دادند . در تحقیق حاضر نیزبا با توجه باینکه سهم اثر گذاری متغیر های مستقل در پیش بینی متغیر وابسته ، توسط بتا سنجیده می شود و معادله رگرسیون نیز حاکی از آن است که مهارت ارتباط موثر سهم اثر گذاری در پیش بینی متغیر وابسته دارند.وهمچنین تفاوت معنا داری بین میانگین نمرات ارتباط موثر در بین گروه آموزش دیده و آموزش ندیده وجود دارد می توان گفت که آموزش مهارت ارتباط موثر درکاهش اختلاف کارگر وکارفرما موثر است . فرضیه سوم: بیان می کند که تفاوت معنا داری بین میانگین نمرات تصمیم گیری در بین گروه آموزش دیده و آموزش ندیده وجود دارد یافته های بدست آمده از پژوهش حاضر ، که تأثیرمثبت آموزش تصمیم گیری بر کارگران نشان می دهد با نتایج پاره ای از تحقیقات (بورنشتاین،???3) مطابقت دارد که نشان داد یکی ازشاخص های مهم سلامت روانی , توانایی حل مسأله وتصمیم گیری است. همچنین خودکارآمدی وتشخیص به موقع موقعیت های مسأله مدار ازجمله معیارهایی هستند که با واسطه آنها می توان سطح تندرستی افرادرابرآورد کرد.درمجموع باتوجه به نتایج پژوهش های مکرر می توان گفت که رویکرد آموزش مهارت حل مسأله می تواند برمیزان خود کارآمدی تأثیر مثبتی داشته باشد. یافته این پژوهش نتایج پژوهش اسمیت،سویی شر،ویکاری،بچل،ماینروهمکاران (???4) که نشان دادند آموزش مهارتهای زندگی سبب افزایش مهارت حل مسألهشخصی وبین فردی وافزایش مهارتهای مقابله ای می شودرا نیز تأیید می کند.همچنین یافته های پژوهش حاضر با یافته های پژوهش فورنریس،دانیش واسکات (????) که نشان دادند آموزش مهارتهای زندگی نظیرمهارت حل مسأله وارتباطات موثرتواناییهارابرای حل مشکل واستفادهموثرازحمایتهای اجتماعی آنها افزایش میدهد همسو است ( خلعتبری، عزیزی حقیقی،?39?) وهمچنین نتایج پژوهش شریفی درآمدی که بر روی 48 دانش آموز 1?-13ساله دارای مشکلات رفتاری ارتباطی ، تأثیر آموزش حل مسئله برعزت نفس رامثبت ارزیابی کرد.نشان داد آموزش حل مسئله میزان اهمیت عزت نفس کلی، تحصیلی واجتماعی گروه آزمایشی رانسبت به گروه شاهد به طور معنادارافزایش داد (محمودی راد،آراسته ،افقه،براتی سده،?386)